Prepreke svakodnevice: Kako bolesti mrežnjače utiču na kvalitet života?

Senilna makularna degeneracija pogađa centralni deo mrežnjače, tzv. makulu, koja je odgovorna za oštar centralni vid. Tada dolazi do zamućenja ili izobličenja centralnog vida, što može otežati čitanje, vožnju ili prepoznavanje lica. Iako periferni vid ostaje očuvan, svakodnevne aktivnosti postaju sve teže jer su problemi sa centralnim vidom sve ozbiljniji sa napredovanjem bolesti.

Dijabetička retinopatija nastaje usled oštećenja krvnih sudova u mrežnjači zbog visokog nivoa šećera u krvi. To može dovesti do krvarenja, otoka i stvaranja novih, abnormalnih krvnih sudova, što značajno smanjuje kvalitet vida. Simptomi uključuju zamagljen vid, pojavu tamnih mrlja ili plutajućih čestica i gubitak vidne oštrine. Ovi simptomi otežavaju obavljanje preciznih zadataka poput pisanja, rada na računaru ili gledanja televizije.

Starenje stanovništva dovelo je do povećanja broja obolelih od hroničnih i degenerativnih bolesti svake godine. Prema Svetskoj zdravstvenoj organizaciji, globalni očekivani životni vek porastao je sa 66,8 godina u 2000. na 73,3 godine u 2019. Prema proceni iz 2012. godine, 285 miliona ljudi u svetu je imalo oštećenje vida, od čega je bilo 39 miliona slepih. Oko 80% - 90% ljudi sa oštećenim vidom živi u zemljama trećeg sveta. Ovo dodatno naglašava oštećenje vida kao ogroman problem javnog zdravlja, posebno u zemljama u razvoju.[1]

Tradicionalno u oftalmologiji, uspeh lečenja se meri morbiditetom, oštrinom vida (VA) ili vidnim poljem. Razvoj medicine je doveo do toga da veliki broj pacijenata sa hroničnim oboljenjima živi duže, pa je kvalitet života postao važan aspekt za proučavanje. Na primer, istraživanja o senilnoj degeneraciji makule (SDM), kao i drugim stanjima poput glaukoma i katarakte, ukazuju na značajnu prevalenciju anksioznosti i depresije kod obolelih. Jedna studija je pokazala da su anksioznost i depresija mnogo češći kod osoba sa SDM-om u poređenju sa opštom populacijom, pri čemu su simptomi depresije naročito izraženi kod pacijenata u uznapredovalim fazama bolesti.[2]

Oštećen vid ima značajan uticaj na kvalitet života koji može varirati u zavisnosti od starosti. Dete sa oštećenim vidom će potencijalno imati odložen razvoj grubih i finih motoričkih veština, kao i percepcije. Osim toga, oštećenje vida može ometati nečiju sposobnost da funkcioniše samostalno – lišavajući osobu sposobnosti da obavlja svakodnevne zadatke kao što su putovanje ili bezbedno kretanje uopšte. Ljudi koji pate od oštećenja vida često imaju problem kao što su: poteškoće u prepoznavanju lica, nemogućnost čitanja slova standardne veličine ili gledanja televizora, izazove sa vožnjom ili korišćenjem drugih oblika prevoza. Nemogućnost funkcionisanja u svakodnevnim okolnostima za neke ljude znači i nemogućnost da se u potpunosti opuste, što svakako, izaziva dodatni stres.

Uopšteno gledano, bolesti mrežnjače mogu imati dubok emocionalni i socijalni uticaj na obolele i članove njihovih porodica.

Ovo su emocionalni i socijalni uticaji koje oštećenje vida može da izazove:

Strah od slepila: S obzirom na to da mnogi oblici bolesti mrežnjače mogu dovesti do progresivnog gubitka vida, oboleli često osećaju strah od potpunog slepila. Ovaj strah može izazvati anksioznost i depresiju, narušavajući emocionalno blagostanje.

Zavisnost od drugih: Kako gubitak vida napreduje, svakodnevne aktivnosti postaju teže, što može prouzrokovati zavisnost od članova porodice ili prijatelja za jednostavne zadatke kao što su obavljanje kupovine ili snalaženje u javnom prevozu. To može dovesti do osećaja nemoći i smanjenja samopouzdanja.

Gubitak samopouzdanja: Oštećenje vida često izaziva osećaj gubitka kontrole nad vlastitim životom. Ljudi se osećaju ograničeno u svojoj sposobnosti da se brinu o sebi i postaju socijalno izolovani, što dodatno utiče na njihovo emocionalno stanje.

Rana dijagnoza i redovni pregledi

Rana dijagnoza i redovni pregledi oftalmologa su ključni za očuvanje vida i unapređenje kvaliteta života. Pravovremeno otkrivanje bolesti mrežnjače omogućava lekarima da primene terapiju koja može usporiti napredak bolesti ili čak stabilizovati vid. Redovne oftalmološke kontrole, posebno kod osoba sa povećanim rizikom (poput dijabetičara ili starijih osoba), mogu pomoći u očuvanju funkcionalnog vida i sprečavanju ozbiljnijih posledica. Očuvanje zdravlja očiju ne samo da pomaže zadržavanju nezavisnosti, već i unapređuje sveukupno emocionalno i socijalno blagostanje.

Reference:

https://bmjopen.bmj.com/content/6/12/e011504
https://openaccesspub.org/ophthalmic-science/article/325#:~:text=Influence%20of%20Visual%20Impairment%20on%20Quality%20of%20Life&text=The%20participants%20without%20visual%20impairment,life%20of%2012%25%20was%20observed
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8776064/
https://www.frontiersin.org/journals/public-health/articles/10.3389/fpubh.2022.771554/full

M-RS-00003591